Artık Mekan, Yeni Temsiller Kentsel Artık Mekanların Dönüşüm Potansiyelleri Üzerine Okuma ve Anlatı

 Tarih: 7 Temmuz - 12 Temmuz / 10:30 - 16:30
 Yer: İPA Kampüs
 Son Başvuru Tarihi 26 Haziran Perşembe(23:59) 
 Katılımcıların İlan Edilmesi:  30 Haziran Pazartesi 
 Atölye Başlangıcı: 7 Temmuz 
 Final Sunumları: 12 Temmuz 

KAYIT OLMAK İÇİN TIKLAYINIZ

Yürütücüler: Büşra, Topaktaş, İPA
                      Gürkan Güney, İPA 
 Atölye Hakkında 
 İstanbul gibi hızlı kentleşme ve dönüşüm dinamiklerinin etkili olduğu metropollerde, işlevini   yitirmiş, terk edilmiş veya görünmez hale gelmiş mekanlar, güncel kent ve tasarım literatüründe sıklıkla “terk edilmiş arazi” (Barr, 1969; Kivell ve Hatfield, 1998), “boş arazi / harabe alan” (Gemmell, 1977; Nabarro ve Richards, 1980), “kentsel vahşi alanlar ve kentsel çöküntü bölgeleri” (Lynch, 1990), “belirsizlik alanları” (Cupers ve Miessen, 2002), “boş arazi” (Bowman ve Pagano, 2004), “aradaki alanlar, beyaz alanlar, boşluk” (Doron, 2007), “müphem alan” (Morales, 1995) ya da “kayıp mekan” (Trancik, 1986) gibi kavramlarla tanımlanmaktadır. Ancak bu tür mekanlar yalnızca fiziksel yapılarıyla değil; taşıdıkları sosyo-kültürel, ekonomik ve tarihsel katmanlarla da kent belleği açısından önemlidir. Bu nedenle, gerek barındırdıkları  potansiyeller gerekse Doron’un (2007) çalışmasında bahsettiği üzere, planlamanın ardından geriye kalan alanlar olmaları sebebiyle atölye kapsamında bu mekanlar “artık mekan” olarak temsil edilecektir.
Atölye, özellikle endüstri sonrası dönemde işlevini kaybetmiş artık mekanları (depo, fabrika, iskele, liman, üretim alanları vb.) fiziksel dönüşüm potansiyellerinin ötesinde, toplumsal hafıza, yeniden kullanım, temsiliyet ve kolektif anlatılar bağlamında yeniden düşünmeyi hedefler. Bu alanların dönüşüm süreci, mekânsal ve anlamsal bir yeniden yazım pratiği olarak ele alınır. Atölye süresince katılımcılar, bu alanlar için yeni kullanım senaryoları geliştirecek, alanların potansiyellerini görünür kılacak temsil stratejileri oluşturacak ve mekânların fiziksel dönüşümünü anlatı üretimiyle zenginleştireceklerdir.

Amaçlar
İstanbul’da endüstri sonrası dönemde işlevini kaybetmiş gerek boş gerekse strüktürel yapıların üzerinde mevcut olduğu mekânları tipolojik, işlevsel ve temsili açılardan yeniden değerlendirmek.
Bu alanlara yönelik fiziksel dönüşümden öte, toplumsal hafıza, kolektif temsil ve kamusal kullanım gibi katmanlar üzerinden okuma ve tartışma yürütmek.
Haritalama, temsil ve tasarım araçları aracılığıyla artık mekan potansiyelini görünür kılmak ve bu alanlar için yeni kullanım senaryoları önermek.
Saha çalışmaları ve birbirinden farklı temsil yöntemleri aracılığıyla yeni anlatılar oluşturmak.
Kolektif üretim araçlarıyla yeniden işlevlendirme önerileri geliştirmek.

Yöntem
1. Mekânsal Okuma ve Ön Araştırma
İstanbul’un farklı bölgelerinde yer alan önceden haritalanmış potansiyel artık mekanlar, İBB&İPA çalışmaları, Urban Atlas 2018–2020 verisi temel alınarak incelenir.
Bu veri seti, mevcut ve geçmişteki arazi kullanım durumlarını karşılaştırmalı olarak değerlendirmeye imkân tanır.
Ardından, güncel yüksek çözünürlüklü haritalar ve saha gözlemleri ile çakıştırılarak alanların hâlâ artık mekan temsiliyetinde olup olmadıkları sorgulanır.

2. Alan Seçimi ve Grup Çalışmaları
Katılımcılar, bu ön değerlendirme sonucunda ortaya çıkan farklı artık mekanların biri üzerine odaklanacak şekilde gruplara ayrılır.
Her grup, kendi alanını tipolojik/morfolojik (ör. depo, fabrika, iskele, liman, üretim yapısı), işlevsel (geçmiş işlev / güncel işlevsizleşme biçimi) ve tarihsel bağlamda analiz eder.

3. Temsil ve Senaryo Geliştirme
Haritalama, diyagram, katmanlı analizler, spekülatif anlatılar ve temsili görselleştirmeler aracılığıyla bu alanlara yönelik yeni kullanım senaryoları ve temsilleri üretilir.
Katılımcılar, dönüşümün sadece fiziksel değil, anlatı ve anlam üretimi yoluyla da mümkün olduğunu keşfeder. 

Atölye Programı

1. Gün – Kavramsal Çerçeve & Dünya’dan Örnekler

Artık Mekân Kavramı Üzerine: Türkiye ve Dünya Bağlamında Kavramsal Çerçeve ve Güncel Tartışmalar - Büşra Topaktaş, Gürkan Güney
Bir Kentsel Peyzaj Olarak Tünel; Brüksel Sint Lazarus Örneği -  Kübra Elif Durğun
İBB Miras ile Bütünleşik Koruma'da Yeniden İşlevlerinin Yeri - Bedel Esma Emre
Atıl Köy Okulları Projesi - Herkes İçin Mimarlık Derneği

2.Gün - Haritalama & Analitik Perspektif Geliştirme

İstanbul’un artık mekanların analizi ve keşfi
Katılımcıların belleğinden artık mekana dair bilişsel/mekansal harita üretimi
Saha gruplarının belirlenmesi

3.Gün – Saha Çalışması I

4.Gün – Saha Çalışması II & Tipoloji / Morfoloji Üretimi

5.Gün – Hikâyeleştirme, Temsil ve Final Çalışmaları

6.Gün – Sunum & Sergi 

Kimler Katılabilir?
Üniversitelerin Mimarlık, Şehir ve Bölge Planlama, İç Mimarlık ve Peyzaj Mimarlığı bölümlerinde okuyan 3. ve 4. sınıfı tamamlamış lisans öğrencileri ve yeni mezunlar (maks. 3 yıl) başvurabilir.
Katılımcılar belirlendikten sonra katılım durumları yazılı ve sözlü olarak teyit edilecektir.

Kaynakça

• Barr, J. (1969). Derelict Britain. London: Penguin.
• Bowman, A., & Pagano, M. (2004). Terra incognita: Vacant land and urban strategies. Washington, DC: Georgetown University Press.
• Cupers, K., & Miessen, M. (Eds.). (2018). Spaces of Uncertainty – Berlin revisited: Potenziale urbaner Nischen. Birkhäuser.
• Doron, G. (2007). Badlands, blank spaces, border vacuums, brown fields [...]. Field, 1(1), 10–23.
• Gemmell, R. (1977). Colonization of industrial wasteland. London: Edward Arnold.
• Kivell, P., & Hatfield, S. (2018). Derelict land – Some positive perspectives. In Environment, planning and land use (pp. 118–129). Routledge.
• Lynch, K. (1990). The waste of place. Places, 6(2), 9–23.
• Mariani, M., & Barron, P. (Eds.). (2013). Terrain vague: Interstices at the edge of the pale. London: Routledge.
• Nabarro, R., & Richards, D. A. (1980). Wasteland. Thames Television.
• De Solà-Morales, I. (2013). Terrain vague. In M. Mariani & P. Barron (Eds.), Terrain vague (pp. 24–30). Routledge.
• Trancik, R. (1991). Finding lost space: Theories of urban design. New York: John Wiley & Sons.