Tema
2024-2025 Güz Dönemi teması “Yaratıcı Endüstriler” olarak belirlenmiştir. Yaratıcı endüstriler terimi, özellikle 1990'lı yıllarda İngiltere hükümetinin ortaya koyduğu ekonomi politikaları aracılığıyla yaygınlaşmıştır. Kavramın ortaya çıkması ve geliştirilmesinde önemli bir yeri olan “İngiliz Kültür Medya ve Spor Müdürlüğü (DCMS) tarafından yapılan tanım yaygın olarak kabul görmektedir. Bu tanıma göre yaratıcı endüstriler, “bireysel yaratıcılık ve yeteneği barındırarak, fikri mülkiyete dayalı biçimde istihdam ve refah yaratan endüstriler” olarak kabul edilir. Bununla birlikte yaratıcı endüstriler kavramı, geniş bir yelpazede faaliyet gösteren sektörleri içerir; reklam, mimari, sanat ve antika piyasası, el sanatları, moda tasarımı, film, şehircilik, interaktif eğlence yazılımları, müzik, performans sanatları, basım, yazılım, televizyon, radyo vb. sektörler bu kapsamda değerlendirilmektedir.
İstanbul, yaratıcı endüstri sektörleri konusunda Türkiye’deki en önemli kenti konumundadır. YEKON’un Haziran 2023’te yayımladığı İstanbul Yaratıcı Endüstriler Araştırması Sonuç Raporu’na göre bu konuda faaliyette bulunan girişimlerin %54,65’i, istihdamın %65,93’ü, yaratılan cironun %75,31’i İstanbul’da gerçekleşmiştir. İstanbul, en yüksek girişimcilik ile %20,64, reklamcılık ve pazarlama ile %6,03 ile başı çekmektedir. Bu bağlamda, yaratıcı endüstriler kavramı İstanbul’un küresel bir yaratıcı kent olma yönündeki gelişimini ve potansiyelini destekleyen önemli bir çerçeve sunar. İPA Vizyon 2050 Strateji Belgesi kapsamında “Herkes İçin Erişilebilir Ve Adil Kentsel Olanaklar” teması altında da kültürel ve yaratıcı endüstrilerin toplum ile ilişkisinin artırılması için kamusal alan kullanımının arttırılması, kültür ve sanat üretimine uygun hale getirilmesinin kentin geleceği için önemi vurgulanmıştır.
Bu ana tema ile birlikte İstanbul’un kent yapısını ve dinamiklerini tasarım odaklı bir bakış açısıyla ele alacak ders ve stüdyo serileri, şehrin karşılaştığı çeşitli zorluklara yenilikçi ve sürdürülebilir çözümler bulmayı hedeflemekte ve katılımcılara disiplinlerarası tasarımın farklı yönlerini keşfetme imkanı sunmaktadır.
Yöntem
İPA Ders programında belirlenen Yaratıcı Endüstriler teması alında 8 hafta süren bir eğitim programı planlandı. Eğitim programının omurgasını oluşturan 5 derse ek olarak seminer günleri, film gösterimi, atölye çalışması gibi ek programlarla, içeriği zenginleştirmek hedeflendi. Dersleri destekleyici paralel etkinlikler herkese açık şekilde gerçekleşti. Katılımcılar programın o dönemki teması altında belirlenen 5 dersten hangisine ya da hangilerine katılacağını belirleyerek başvurularını gerçekleştirdiler. Derslere devamlılık ve katılım şartını sağlayan öğrenciler programın sonunda katılım belgesi aldı.
Program Takvimi
Program Başlangıcı: 28 Ekim 2024
Seminer Programı: 18, 20 Kasım 2024
Film Gösterimi: 22 Kasım 2024
Atölye Çalışması: 16 Aralık 2024
Final Sunumları: 25 Aralık 2024
Dersler, Yürütücüler ve Katılımcılar
Yaratıcı Ekonomi ve Kentsel Gelişme: Yaratıcı Şehirler
Dersin amacı, kavramsal tartışmalar, küresel ekonomik düzendeki dönüşüm, dünya kentlerindeki gelişme, ilişkili değişimler ve gelişim politika ve stratejilerinin tartışılması çerçevesinde yaratıcı endüstrilerin önemini anlamak, ekonomik yapının sosyo-mekansal gelişim dinamiklerine etkisini ortaya koymak ve yaratıcı kent temelinde kentler için yeni gelişme stratejilerini tartışmaktır. Eğer yaratıcılık kent ekonomisinde bir kentin diğerinden daha rekabetçi olmasına neden olan üretim faktörü ise, bunun nasıl işlediğinin anlaşılması gerekir. Bu kapsamda yaratıcı şehir fikri incelenmekte, yaratıcı şehir politikalarının küresel ölçekte yayılımı ve adaptasyonu konuları üzerinde durularak, ilişkili politikalar çağdaş kentsel planlama bağlamı içerisinde tartışılmaktadır. Ders, İTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Lisans düzeyinde verilen ‘Creative Cities’ dersi ile paralel olarak ilerleyecek interaktif bir derstir. Dersin çıktısı olarak katılımcılardan sosyal-ekonomik-mekânsal-kurumsal boyutları ile alternatif kentsel yaratıcı eylemler önermeleri beklenecektir.
Yürütücü: Prof. Dr. Ebru Kerimoğlu, Şehir ve Bölge Planlama
Asistan: Gamze Dağ
Katılımcılar: Ayşegül Çeltekligil, Burçin Solak, Duygu Menteş, Elif Kızıl, ?Gülistan Ecet, Hümeyra Beyza Özkan, Selcan Gürer, ?Sena Biliş, Sude Taşdizen, Sultan Serter
Yaratıcı Endüstrilerde Makine Öğrenmesi: Yenilikçi Yaklaşımlar
Bu ders, makine öğrenmesi teknikleri ile kentsel ve mimari ölçekteki tasarım kararları arasındaki ilişkilerin araştırılması ve incelenmesini amaçlamaktadır. Ders, makine öğrenmesi alanında kullanılan çeşitli tekniklere odaklanır. Bu teknikler, verilerin analiz edilmesi, değerlendirilmesi, yorumlanması ve üretilmesini içerir. Bu yöntemler ile kentsel ve mimari verinin özünde yer alan gözden kaçan veya öngörülemeyen örüntülerin ortaya çıkarılması hedeflenmektedir. Ders, katılımcıları makine öğrenmesi, kentsel ve mimari tasarım ilişkisini, kentsel ve mimari ölçekteki verinin tanımını eleştirel bir bakış açısıyla düşünmeye teşvik eder. Bu ders kapsamında makine öğrenmesi alanında temel bilgi verilerek, veri setleri ile başlangıç düzeyinde Python kodlama becerilerinin ve makine öğrenmesine yönelik kütüphanelerin kullanımının aktarılması planlanmıştır. Uygulamalı alıştırmaların yanı sıra, makine öğrenmesi-kent-mimari ilişkisindeki literatürden okumalara da yer vermektedir. Haftalık tartışmalar ve uygulamalı deneyler, dersin temelini oluşturmaktadır.
Yürütücü: Can Uzun
Asistan: Sema Aybel
Katılımcılar: Betül Çengel, Elif Ece Arabacı, Elif Kızıl, Huriye Yayabaşı, Hümeyra Beyza Özkan
Pro Creative : Yaratıcı Endüstrilerde Profesyonellik - Hukuk, Ekonomi ve Dijitalleşme
Pro Creative: Yaratıcı Endüstrilerde Profesyonellik - Hukuk, Ekonomi ve Dijitalleşme" dersi, yaratıcı sektörlerde çalışan profesyonellere hukuki, ekonomik ve dijitalleşme süreçleri hakkında ihtiyaç duydukları bilgiyi sunmayı hedeflemektedir. Bu ders, fikri mülkiyet hakları, dijital platform ekonomileri, yapay zeka, kişisel veriler ve etik gibi güncel konuları ele alırken, iş ve ticaret hukukunun temel prensiplerini ve yaratıcı girişimcilikte karşılaşılan zorlukları kapsamlı bir şekilde katılımcılara anlatmayı hedeflemektedir. Açık veri, veri etiği, üretken yapay zeka ve diğer güncel teknolojiler ile ilişkisi değinilecek konulardandır. Katılımcılar, farklı sözleşme tipleri ve profesyonel çalışma biçimlerini analiz ederek yaratıcı sektörlerde profesyonelleşmenin neden önemli olduğunu benimseyeceklerdir. Konular örnek vakalar ile desteklenerek teorik bilgi, katılımcıların günlük hayatta karşılacakları örneklerle anlatılacaktır. Ayrıca, uzman konuklarla yapılacak seminerler sayesinde gerçek dünyadan örneklerle iş etiği ve profesyonellik üzerine derinlemesine tartışma fırsatı bulacaklar. Bu ders, yaratıcı endüstrilerde kariyerini geliştirmek isteyenler için güçlü bir kılavuz niteliği taşımaktadır.
Yürütücü: Sertaç Oğul
Asistan: Defne Gök
Katılımcılar: Betül Çengel, Cemre Gökçen, Elif Kızıl, İbrahim Kaan Yılmaz, Meltem, Nermin Boyacı Özyurt, Zeynep Özbölük
Kent, Kültür ve Hareketlilik (Stüdyo)
Stüdyo, Tarihi Yarımada içerisinde tanımlı ve sınırlı bir bölgede, bölgenin kamusal mekan problemlerini yaya perspektifinden tanımlayarak, bölgenin kentsel hareketlilik kapsamında yer alan sorunlarına çözüm üretmeyi amaçlar. İlk etapta, tarihi kentsel alandaki, belirlenen yaya erişimi çerçevesinde yer alan sorunların tanımlanacağı ve inceleneceği stüdyo, sonraki etaplarda, sırasıyla tanımlanan sorunlara yönelik çözümleri geliştirmeye, bu çözümlerin üretilmesine ve uygulamasına odaklanır.
Çözümlerin, bölgenin kültürel dokusuyla uyum içerisinde geliştirilmesi, sürdürülebilir ve yenilikçi yaklaşımları benimsemesi, ürün ölçeğinden sistem tasarımı ölçeğine kadar geniş bir spektrumda düşünülmesi ve mevcut yerel yönetim imkanları içerisinde üretilmesi ve uygulanabilmesi gibi kriterler, stüdyo boyunca takip edilecek ana ilkelerdir.
Bu kapsamda, çözüm önerilerinin tanımlanması ve tasarımı kadar bir yerel yönetim gövdesi içerisinde nasıl kurgulanacağı ve uygulanacağı, finansmanı ve üretimi de stüdyo akışında yer alacak başlıkların içerisinde yer almaktadır.
Stüdyo süresi boyunca kentsel hareketlilik alanında çalışan sivil toplum kuruluşları, uzmanlar ve yerel yönetim temsilcileri de konuk olarak sürece dahil olacaktır.
Yürütücü: Onur Atay
Katılımcılar: Ayşegül Berre Yılmaz, Elif Kızıl, Hande Girit, Huriye özge Şengözen, Nilsu yüksel, Selcan Gürer, Simgenur Demirer, Yaren Önsal, Zeynep Özbölük
Başka Türlü Yapmak: Tarihi Yarımadada Yaratıcı Yaklaşımlar (Stüdyo)
İstanbul Planlama Ajansı ve İBB Miras ortaklığı ile yürütülecek “Tarihi Yarımadada Yaratıcı Yaklaşımlar” stüdyosu, tarihi yarımadanın Süleymaniye ve Sultanahmet bölgelerinde yaratıcı endüstriler ve kentsel tasarım arayüzünü odağına alarak yaratıcı mekansal stratejiler geliştirmeyi hedefleyen bir araştırma projesidir. Stüdyo süresince kentsel mekanın çok boyutlu bir şekilde ele alınması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda, kentsel mekanın sosyal dinamikleri gözlemlenecek, fiziksel stratası analiz edilecek, gündelik yaşam incelenecek ve mevcut potansiyeller ortaya çıkarılacaktır. Aynı zamanda mekanın tarihsel katmanları araştırılarak zaman içindeki dönüşümü açığa çıkarılacaktır. Sonuç olarak, kentsel mekanların çeşitli yönleriyle bütüncül bir şekilde değerlendirilmesiyle, mekanın programı ve çevresiyle olan döngüsel ya da diğer türden etkileşim senaryoları tasarlanacaktır.
Çalışılan kentsel mekana dair topluluk oluşturma, döngüsel ekonomi, sosyal etkileşim, kültürel miras, yaratıcı şehircilik, sürdürülebilirlik ve yerel yönetim deneyimi gibi başlıklar arasındaki etkileşimler üzerine kavramsallaştırmalar, stratejiler ve öneriler geliştirilecektir. Bu bağlamda stüdyonun temel nihai amaçlarından biri, kültürel miras ve yaratıcı endüstriler ekleminde belirlenen problematik alanların geleceğine yönelik somut proje ve strateji önerileri sunmaktır.
Stüdyo, katılımcıları diyaloğa ve paylaşıma teşvik eder; yaş ve deneyim hiyerarşisi gözetmeksizin tüm fikirleri ve eleştirileri kucaklayan bir ortam yaratmayı amaçlar. Saha araştırmaları ve proje geliştirme süreçleri boyunca, katılımcıların öneri ve yönlendirmeleri doğrultusunda stüdyonun adımlarının şekillenmesi planlanır.
Yürütücü: Bedel Esma Emre (İBB Miras), Gürkan Güney (İPA), İdil Bayar (İPA),
Katılımcılar: Ayşegül Berre Yılmaz, Dilara Özpınar, Elif Kızıl, Eren Can Sarıkaya, Hande Girit, Hilal Kesemen, İrem Ceryan, Kaan Kaya, Sümeyye Şahin, Zeynep Alan
Seminer
İPA Ders Şehir Okulu Yaratıcı Endüstriler Programı kapsamında 18 Kasım 2025 tarihinde “Yaratıcı Şehir”, 20 Kasım 2025 tarihinde “Dijital Dönüşüm” başlığı altında herkese açık olarak bir dizi seminer gerçekleştirildi.
Yaratıcı Şehir
18 Kasım 2025 Pazartesi
İstanbul'un Kültür Endüstrisi
Asu Aksoy
Yaratıcı Endüstrilerde Tasarım Yönetimi
Ayşe Erol
Kültür Endüstrisinde Yerel ve Ekolojik Yaklaşımlar:
CLIMAVORE x Jameel at RCA, Manda Müşterekleri Projesi
Kubilay Ercelep
Dijital Dönüşüm
20 Kasım 2025 Pazartesi
Endüstride Dijital Dönüşüm
Elçin Şendur & Emir Barın
Yerel Yönetimlerde Akıllı Şehircilik
Erdem Samut
Yeni Medya Sanatının Kökenleri
İpek Yeğinsü
Film Gösterimi
Program kapsamında 22 Kasım 2024 Cuma günü “Bir Zamanlar Yeşilçam: Abdurrahman Keskiner” filmi herkese açık olarak İPA Kampüs Havuz’da gösterildi.
Yönetmen: Mehmet Güreli
Türkiye, 2022
Belgesel
71’
Mehmet Güreli’nin yönetmenliğinde hazırlanan belgesel, sinemamızın değerli yapımcılarından Abdurrahman Keskiner’in sinema tarihimizdeki izlerini anlatıyor.
Atölye: Tipografik Heykel
Proje alanları, kentsel dönüşüm sürecindeki veya yeni tamamlanmış yapılar, meydanlar, istasyonlar gibi kentin tüm alanlarını kapsayacak şekilde ele alınacaktır. Atölye süresince tipografiyi merkezde tutarak, grafik tasarım dinamikleriyle yeni anlatım dilleri kurgulamak üzerine çalışmalar yapılacaktır. Katılımcılardan, hareket, ses ve mekan gibi bileşenleri de çalışmalarına dahil ederek yeni bir ifade dili geliştirmeleri beklenmektedir.
“Atölye; kentin yaşayan, sürekli değişen, gelişen ve bizimle birlikte nefes alan her noktasını keşfetmeyi, bu noktalara dair düşünmeyi ve kentle bütünleşen bir grafik dil yaratmayı amaçlar. Tasarım disiplininin bir parçası olan bireyler olarak kente, kentin grafik diline olan bakış açımızı nasıl sunabiliriz? Tipografiyi yaratıcı bir araç olarak kullanarak grafik nesnelerle kente dair düşüncelerimizi nasıl ifade edebiliriz? gibi sorulara cevap arar. Kenti bütüncül bir şekilde ele alarak, grafik tasarım bağlamında düşünmeyi hedefler.”
Atöyle Yürütücüleri: Aykut Genç, Büşra Topaktaş
STÜDYO YÜRÜTÜCÜLERİ
