İBB İstanbul Planlama Ajansı tarafından İBB Sağlık Dairesi Başkanlığı katkılarıyla hazırlanan ”Bağımlılığın Yeni Yüzü: İstanbul’da Ekran ve Sanal Kumar Bağımlılığı” isimli Ağustos 2025 raporu yayımlandı. Rapor, ekran ve sanal kumar bağımlılıklarının İstanbul ölçeğinde ulaştığı noktayı görünür kılmayı, bu bağımlılıkların temel nedenlerini ve sonuçlarını tartışmaya açmayı hedefliyor.
Dijital Ortamlara Özgü Bağımlılık Biçimi: Ekran Bağımlılığı
Ekran Kullanımı Yükseliyor: Türkiye’de internet kullanım oranı 2015’te %53,7 iken 2024’te %87,3’e ulaştı. Bununla birlikte 2024’ten 2025 başına kadar sosyal medya kullanıcı sayısı 950 bin arttı. Türkiye, farklı sosyal medya platformlarını kullanma sayısında 7,6 ortalama ile 53 ülke arasında 9. sırada, internet kullanıcıları arasında her hafta çevrim içi alışveriş yapma oranı bakımından %61 ile 55 ülke arasında 6. sırada yer alıyor. Türkiye’de 16 yaş üstü internet kullanıcıların %92,3’ü dijital oyun oynuyor.
Çocuklar En Kırılgan Grup: İstanbul’da ekran bağımlılığı sorunu özellikle çocuklarda yoğunlaşıyor. SUDEM verilerine göre ekran bağımlısı bireylerin yarısından fazlası 10–15 yaş grubunda. Bunu %24,4 ile 16–24 yaş grubu, %7,7 ile 5–9 yaş grubu izliyor. Bağımlıların %60’ını ise erkekler oluşturuyor. Uzmanlar, ekran aracılığıyla kurulan arkadaşlıkların yüz yüze iletişimin yerini aldığını, çocukların ekranı adeta “nefes” gibi gördüğünü vurguluyor.
Dijitale Taşınan Bağımlılık: Sanal Kumar
Sanal Kumar Yaygınlaşıyor: Şubat 2025 verilerine göre Türkiye’de sanal kumar oynayanların oranı %10,4 ile dünya ortalamasının üzerinde. Küresel kumar endüstrisi 2023’te 536 milyar dolar büyüklüğe ulaşırken, bunun %24,6’sını (132 milyar dolar) sanal kumar oluşturdu. Türkiye’deki sanal kumar pazarı aynı yıl 985,5 milyon dolar hacme ulaşarak küresel pazarın %1’ine karşılık geldi.
Riskli Yükseliş: İstanbul’da kumar bağımlılığı nedeniyle SUDEM’lerden hizmet alanların oranı 2024’te %14,6 iken, 2025’in ilk yedi ayında iki kat artarak %30,4’e yükseldi. Merkezden hizmet alanların %94,9’unu erkekler oluştururken başvuruların yarısı (%50,5) 25–34 yaş grubunda kaydedildi. 2024’te yasa dışı bahis ve kumar faaliyetleri, Türkiye’de en yaygın ikinci finansal suç oldu. BTK verilerine göre erişime engellenen yasa dışı site sayısı 2023’te 159.515 iken 2024’te 375.367’ye çıktı.
Ekonomik Kriz ve Kumar Kısır Döngüsü: Enflasyon ve geçim sıkıntısı, özellikle dar gelirli kesimlerde kumara yönelimi artırıyor. Kıl payı kaçırma hissi ve sürekli oynama isteği iş yaşamında odaklanma, uyum sorunlarına ve performans düşüşüne yol açıyor. Bu durum işsizliğe varan sonuçlara neden olabiliyor. Katılımcı anlatıları, küçük yasal oyunlardan yasa dışı sitelere doğru kayışı gösteriyor.
Kumarın Çekici Güçleri: Çevrede yaygınlık, reklamlar ve bonuslar bireyleri sanal kumara çekiyor. Medyanın kumarı zenginlik ve “kolay kazanç” aracı olarak sunması, kumarı normalleştiriyor ve özellikle gençlerde riskli davranışları teşvik ediyor.
Önlem ve Destek Arayışı: Bağımlı bireylerin aile ve sosyal çevre ile ilişkileri ciddi biçimde zedeleniyor. Aileler sorunun çözümü için sıkı denetim, reklam yasakları ve farkındalık kampanyaları talep ediyor. SUDEM’ler ücretsiz ve süresiz terapi imkânı ile hem bağımlılara hem ailelerine güvenli bir destek alanı sunuyor.
Metodoloji
Rapor, İstanbul özelinde bağımlılık konusuna ilişkin bütüncül bir veri seti bulunmaması nedeniyle iki düzlemde yapılandırılmıştır. İlk olarak, ulusal ve uluslararası düzeyde yürütülen akademik çalışmalar ve istatistiksel veriler incelenerek kavramsal ve karşılaştırmalı bir çerçeve oluşturulmuştur. İkinci olarak, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı Sosyal Uyum ve Destek Merkezleri’nin (SUDEM) dokuz ilçede sunduğu hizmetlerden elde edilen birincil veriler değerlendirilmiştir. Bununla birlikte, ekran ve sanal kumar bağımlılığının farklı boyutlarını anlamayı mümkün kılacak nitel bulgulara ulaşmak amacıyla derinlemesine görüşme yöntemine başvurulmuş ve çocuğu ekran bağımlılığı sorunu yaşayan ebeveynler, sanal kumar bağımlıları ve sanal kumar bağımlılarının yakınlarıyla görüşmeler yapılmıştır. Böylece rapor, hem küresel literatürle hem de mikro ölçekte toplanan verilerle desteklenen çok katmanlı bir metodolojiye dayandırılmıştır.