Kentsel Isı Adası Nedir?
Kentsel ısı adası, kırsal alanlara kıyasla daha yüksek sıcaklıklara maruz kalan kentleşmiş alanlardır. Kentsel alanlar yapısal özellikleri sonucu güneş ışınlarını orman ve su yüzeyleri gibi doğal alanlara göre daha fazla emerek yeniden yaymakta ve kentsel mekanda sıcaklığın artışına sebep olmaktadırlar. Dolayısıyla yapılaşmanın yoğun, yeşil alanların sınırlı olduğu kentsel alanlarda kırsala göre daha yüksek sıcaklıklara sahip “adalar” meydana gelmektedir. Öte yandan insanların gündelik faaliyetleri sonucu tükettikleri enerjinin ısı şeklinde dışa çıkması ile atık enerji oluşmakta ve bu da daha fazla insanın olduğu yerde daha fazla ısı anlamına gelmektedir.
Kentsel ısı adası terimi ilk olarak 1818-1833 yılları arasında kentsel klimatoloji (şehir iklimi) üzerine bilimsel araştırmalar yapan Luke Howard tarafından Londra için gerçekleştirdiği sıcaklık analizi çalışmaları sonucunda kentsel alanların, çevresindeki kırsal alanlar ile aynı düzeyde sıcaklık değerlerine sahip olmadığının ortaya konmasıyla kullanılmıştır. 2003-2020 yılları arasında uydu görüntüleme ile yaptıkları çalışmalar sonucunda bilim insanları, şehirlerdeki yüzey sıcaklıklarının bazen kırsal bölgelere kıyasla 10-15°C’ye kadar daha yüksek olduğunu; ayrıca, dünya genelinde şehirlerde ısı adalarındaki sıcaklığın 2003 yılından bu yana yaklaşık %33’lük bir artışla ortalama 1°C arttığını tespit etmişlerdir. Bu durum, artan kentleşme ve kaybolan yeşil alanlara ek olarak önümüzdeki yıllarda da şiddetini ve sıklığını artırarak devam etmesi beklenen sıcak hava dalgaları ile ilişkilendirilmektedir.
Gelecek yıllarda ısı dalgalarının görülme sıklığının ve yoğunluğun giderek artacağı, bunun da özellikle şehir merkezlerinde oluşan kentsel ısı adası etkilerini de giderek şiddetlendireceği; bunun sonucunda yaşlı, çocuk, hamile gibi dezavantajlı gruplar ve sokak hayvanları başta olmak üzere kentte yaşayan tüm canlıların sağlığını pek çok açıdan olumsuz etkileyeceği öngörülmektedir. Bu kapsamda bilim insanlarına göre kentlerde ilerleyen yıllarda karşı karşıya kalınacak bu kriz ile başa çıkmak için hızlı ve etkin bir şekilde önlem almak gerektiği vurgulanmaktadır. Öte yandan fosil kaynaklar yerine yenilenebilir kaynakların kullanılması, ulaşım tercihlerinde sürdürülebilir türlerin yaygınlaştırılması, kentlerde yeşil altyapı yaklaşımının benimsenmesi gibi temel politikaların da kentlerin ve kentlilerin karşı karşıya olduğu küresel iklim krizinin ısı adası etkisi boyutu ile mücadelesinde önemli adımlar olarak görülmektedir.
