Sokak Performansı ve Sokak Müziği Nedir?

Kentin kamusal mekânlarında düzenlenen sokak performansları, genellikle yaya trafiğinin fazla olduğu sokaklar, caddeler ve toplu taşıma istasyonları ile araçlarında icra edilen; rutinleşmiş ve kentlileri yabancılaştıran mekanları, daha kendiliğinden, samimi ve demokratik karşılaşmalar yoluyla dönüştüren aracısız bir sanat biçimidir.
Çok geniş bir zaman dilimine ve coğrafyaya yayılan sokak performansı örnekleri, müzik olsun ya da olmasın, dans, pantomim, resim ve daha birçok sanat dalını içerebilir. Performansın sergilendiği kentin kültürü ile iç içe gelişen sokak performansları içerisinde özellikle İstanbul’da ilk akla sokak müzisyenlerini gelmektedir.Sokak müzisyenliğinin tarihi çok eski ve çıkışı tek bir kaynağa bağlı olmamakla birlikte, izi sürülebilen erken örneklerinden Ortaçağ Fransası’nda, troubadour adı verilen gezgin şarkıcılar, iletişim ve ulaşım teknolojilerinin gelişmediği dönemde kentlilere farklı yerlerin bilgisini ve kültürünü taşıyan elçiler olarak görülmüştür. Örnek olarak Haçlı Seferleri döneminde, Arap müziği ve çalgıları da Avrupa sokak müziğinin parçası haline gelmiştir.Sokak müziği, doğası gereği konvansiyonel müzikten daha özgür üretimlere olanak tanımaktadır. Ancak bunun birlikte, farklı olanın doğrudan temsili olan sokak müzisyenlerine yönelik şiddet olayları ve saldırılar da tarih boyunca süregelmiştir. Roma döneminden 19. Yüzyıla kadar sokak müziğinin icra edildiği İngiltere kentlerinde müzisyenler, dilenci ya da düşkün olarak görülmüş; çok çeşitli cezalandırmalara maruz kalmışlardır. 19. Yüzyılın yoğun göçleriyle Avrupa’dan Amerika’ya gelenler arasında, New York ve Philadelphia gibi büyük Kuzey Amerika kentlerinde sokak müziği yapanlar olmuş; çoğu İtalyan göçmeni olan bu müzisyenler bir kez daha hoşnutsuzluk sebebi olarak görülmüş ve birçok şehirde sokak müziği yasaklanmıştır.

1960’lar ile birlikte, dünyanın farklı yerlerinde yükselişe geçen gençlik hareketleri, protesto alanları olarak benimsedikleri sokağın, müziğine de sahip çıkmışlardır. Dönemin savaş karşıtı ve muhalif müzisyenleri, sokaklarda ve eylemlerde müzik icra etmişlerdir. Günümüzde sokak müziği, hem muhalif müzik üreten bir alan hem de popüler kültüre de hitap eden hibrit bir alan olabilmektedir.İstanbul’a baktığımızda, İstiklal Caddesi başta olmak üzere İstanbul’un yaya arterleri ve Şehir Hatları vapurları gibi geniş iç mekana sahip toplu taşıma araçları, sokak müzisyenlerinin performanslarını icra etmeyi tercih ettikleri alanlar olmuştur. Kentin değerleri arasında öne çıkan sokak müziği, tek bir müzik türüne dayalı olmaksızın çok çeşitli dillerde ve tarzlarda müziğin kamusal mekanda var olmasını sağlar.Sokak müziğinin tarihinde de olduğu gibi günümüzde de müzisyenler ırkçı saldırılara uğrayabilmekte, nefret cinayetleri ile sanatlarını icra ederken hayatlarından bile olabilmektedir. Buna rağmen sokak müziği, özellikle İstanbul’un simgelerinden biri olmaya devam etmektedir.