Biyoçeşitlilik Nedir?

Biyoçeşitlilik, bir ekosistemdeki yaşam formlarının çeşitliliğini ifade eder. Türk Dil Kurumu’na göre, biyoçeşitlilik “canlıların, genlerin, karakterlerin, türlerin ve ekosistemlerin çeşitliliği” olarak tanımlanır. Bu terim, genetik çeşitlilik, tür çeşitliliği ve ekosistem çeşitliliği olmak üzere üç ana bileşenden oluşur. Biyoçeşitlilik kavramı, 1980’lerde çevre bilimleri ve ekoloji alanlarında önem kazanmaya başlar. 1992 Rio de Janeiro’da düzenlenen Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı’nda (Earth Summit) kabul edilen Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi ile Biyoçeşitlilik uluslararası düzeyde tanınır. Avrupa Birliği’nin Natura 2000 ağı, biyoçeşitliliği koruma amaçlı en büyük korunan alanlar ağıdır.

Türkiye’de ise, Anayasa’nın 56. ve 57. maddeleri herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkını işaret eder. 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve 5393 sayılı Belediye Kanunu gibi ulusal mevzuatlar, yerel yönetimlerin bioçeşitlilik koruma çalışmalarını destekler ve teşvik eder. Biyoçeşitlilik üzerindeki tehditler arasında habitat kaybı, iklim değişikliği, kirlilik ve kentleşme yer alır. Kentleşmenin olumsuz etkilerini azaltmak için yeşil alanların korunması, ekolojik koridorların oluşturulması ve sürdürülebilir şehir planlaması önemlidir.

İstanbul, hem kara hem de deniz ekosistemlerini barındıran zengin biyoçeşitlilik alanlarına sahiptir. Ancak plansız kentleşme süreçleri doğal habitatların yok olmasına ve dolayısıyla biyoçeşitliliğin ciddi tehdit altına girmesine yol açmaktadır. Kentsel planlama süreçlerinde biyoçeşitliliğin korunması, sürdürülebilir şehirleşme ve ekosistem hizmetlerinin devamlılığı açısından kritik öneme sahiptir. Bu tür planlama yaklaşımları, hem insan hem de doğal yaşam için daha sağlıklı ve dengeli bir şehir ortamı yaratır.