Kentsel Taşkın Alanları Nedir?
Kentsel taşkın alanları, yoğun yağış, yüzey akışının artışı ve yetersiz su tahliye sistemleri nedeniyle su baskınlarına maruz kalan şehir bölgelerini ifade eder. Bu alanlar genellikle doğal drenaj yollarının bozulduğu, altyapının eksik ya da yetersiz olduğu ve hızlı kentleşmenin etkisiyle su tutma kapasitesinin azaldığı bölgeler olarak öne çıkar.
Kentsel taşkın alanları kavramı, 20. yüzyılın ortalarından itibaren artan kentleşme ile birlikte bilimsel çalışmalarda ve planlama disiplinlerinde tartışılmaya başlanmıştır. 1970’lerde, ABD ve Avrupa’da taşkın risk haritalama ve yönetim stratejileri üzerine yoğun çalışmalar yapılmıştır. Son yıllarda kentsel taşkın alanları ağırlıklı olarak taşkın yönetimi iklim değişikliği bağlamında ele alınmakta, dirençli şehirler inşa etme hedefleriyle ilişkilendirilmektedir. Sürdürülebilir Kentsel Su Yönetimi (Sustainable Urban Water Management) ve Doğa Temelli Çözümler (Nature-Based Solutions), Taşkın Yönetim Planları gibi yaklaşımlar ve çalışmalar yıllar içerisinde artmaktadır.
Türkiye’de kentsel taşkınlarla ilgili farkındalık, 1990’lı yıllardan itibaren büyük şehirlerde yaşanan sel felaketleriyle artmıştır. 1995’te İstanbul’da yaşanan büyük sel ve taşkının ardından özellikle 2009’da yoğun yağış sonucu taşan Ayamama Deresi çevresindeki tüm semtler sular altında kalmış can kayıpları ve büyük maddi kayıplar yaşanmıştır. Yaşanan kötü deneyimlerin ardından konuya olan ilgiyi ciddi şekilde artırmıştır. Son yıllarda, yaşanan iklim değişikliğine bağlı pek çok etkinin taşkın risklerini artırdığına dair bilimsel araştırmalar ve yerel yönetim odaklı projeler gündeme gelmiştir.
Taşkın ile mücadele konusunda yerel yönetimlere de önemli görevler düşmektedir. Yerel yönetimler, taşkın alanlarını tespit etmek ve bu bölgeler için risk haritaları hazırlamakla yükümlüdür. Yağmur suyu drenaj sistemlerinin modernizasyonu ve genişletilmesi, taşkın riskini azaltmanın temel yollarından biridir. Yeşil altyapı projeleri, geçirgen yüzeylerin artırılması ve doğal taşkın koruma alanlarının oluşturulması yerel yönetimlerin yetkisi kapsamındadır. Bu kapsamda 2020’de ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından ıslah çalışmalarına başlanan ve 2023 yılında da Yaşam Vadisi olarak bir bölümü kullanılmaya başlanan Ayamama önemli bir örnektir.
