Paylaşımlı Alan Nedir?
Paylaşımlı alan, asgari düzeyde tabela ve düzenlemenin yer aldığı bir yolda, yol kullanıcılarının birbiri ile göz teması ve sözsüz iletişim aracılığıyla yol alanını güvenli bir şekilde paylaşması fikrine dayanmaktadır. Trafik işareti ve yol düzenlemelerinin en aza indirilmesine paralel olarak araç trafiği ve yayalar arasındaki sınırların da en aza indirilerek, tüm yol kullanıcılarının daha fazla dikkatli olacakları ve bu sayede kamusal düzenin “doğal” bir şekilde daha güvenli bir hale getirileceği öngörülmektedir. Öte yandan, paylaşımlı alan yaklaşımının doğum yeri olan Hollanda ise tanımı daha da genişleterek paylaşımlı alanı yalnızca bir trafik şeması olarak değil, aynı zamanda konut alanlarında yer alan sokaklarda yaya hareketi ve konforunun iyileştirildiği bütüncül bir tasarım felsefesi olarak ele alıyor.
Paylaşımlı alan yeni bir radikal düzenleme gibi görülse de, birçok Avrupa kentinde, ortaçağ döneminden kalma sokak kalıntılarında paylaşımlı alan düzenlemesine rastlamak mümkün. 20. Yüzyılın başlarında dünya kentlerine bakıldığında yolların sadece taşıt trafiği için olmadığı, sokak ve caddelerin insan hareketleri ve aktiviteleriyle gelişen mekanlar olduğu görülmekteydi. Ancak geçtiğimiz yüzyılda, otomobillerin artış hızına paralel olarak motorlu taşıt trafiğinin de hızlı akışını sağlamaya yönelik yapılan düzenlemeler, geçmişte sokakta rahat ve güven içinde hareket edebilen yayaların hareket alanlarının kısıtlanmasına neden olmuştur.
Sokağın alışveriş, sosyal etkileşim, oyun oynama ve birçok diğer işlevi ise giderek gereksiz ve tehlikeli görülerek çocukları çitler ile çevrili belirlenmiş oyun alanlarında oynamaya itmiş, sokakta vakit geçirmek giderek zorlaşmıştır.
Paylaşımlı alan, sokakları bütünsel olarak yeniden düzenlemek için bir araç olarak öne çıkmaktadır. Dünya genelinde ilginin arttığı paylaşımlı alan kavramı, kaybolan kamusal alan ile araç trafiği baskısı arasındaki gerilimi deneyimleyen kentler için son derece faydalı olabilmektedir. Mekanın bağlamının araç hareketinden daha önemli olduğu kentsel alanlarda paylaşımlı alan, motorlu taşıtların “yolda öncelik hakkını” alıp bunu insanlara vererek sokakların sürücü yaya olmak üzere tüm yol kullanıcıları tarafından bir arada güvenli ve konforlu bir biçimde kullanıldığı kamusal mekanlar olmasına olanak tanımaktadır .
Sonuç olarak peyzaj mimari olan Fred Kent tarafından ifade edildiği gibi, “Arabalar ve trafik için plan yapılırsa, araba ve trafik; insanlar ve mekanlar için plan yapılırsa, insanlar ve mekanlar elde edilir”.
